گاهی شخصی مال یا منفعتی از مال خویش را در وصیت‎نامه خود برای دیگری وصیت می کند، که به این نوع وصیت تملیکی می گویند. در واقع، این نوع وصیت عمل حقوقی مجانی یا باصطلاح حقوقی غیر معوض است که اموال شخص متوفی پس از فوتش، به تملّک دیگری در می آید. لیکن در هر صورت این تملیک با قبول وصیت شونده در پی فوت وصیت کننده تحقق می یابد، گرچه در وصیت بر افراد نامحدود و غیر محصور قبول آنها شرط نیست.

بر اساس ماده 826 قانون مدنی وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری مجاناً تملیک کند. بنابراین وصیت تملیکی یعنی اینکه شخصی در زمان حیات مالی از اموال خود را برای بعد از فوت خود به شخص دیگری منتقل نماید. بنابراین اشخاص می توانند تکلیف اموال خود را پس از فوت خود تا حدودی مشخص نمایند ولی لازم به ذکر است این مسیله به صورت مطلق نمی باشد یعنی یک شخص توان اینکه در خصوص تمام اموال خود برای بعد از فوتش تعیین تکلیف نماید را ندارد زیرا به موجب قانون هر کس می تواند تا یک سوم از اموال خود را وصیت کند و در صورتی که این میزان بیش از یک سوم باشد باید ورثه شخص آن میزان زاید در یک سوم را اجازه دهند در غیر این صورت وصیت مازاد بر یک سوم باطل می باشد و تاثیری نخواهد داشت.

وصیت تملیکی خود به دو دسته تقسیم می شود:

وصیت تملیکی خاص: وصیتی که موصی لهم (کسانی که وصیت به نفع او یا آنها شده است) آن محصور باشد (یعنی قابل شمارش و شناخته شده)، وصیت تملیکی نوعی عقد است و بدون اینکه شخصی که وصیت به نفع او شده است قبول کند واقع نمی گردد بلکه نیازمند قبول وی می باشد در این رابطه ماده 827 قانون مدنی مقرر می دارد تملیک به موجب وصیت محقق نمی شود مگر با قبول موصی له، پس از فوت موصی. طبق ظاهر ماده زمانی که وصیت را قبول می کند مالکیت آن مال به وی منتقل می گردد یعنی اثر وصیت و تملیک، از تاریخ قبول و محقق می شود مگر اینکه محرز شود که شخصی که وصیت کرده است می خواسته مالکیت مال مورد وصیت و تمام آثار آن در فاصله فوت و قبولی هم متعلق به موصی له باشد. در نتیجه تشخیص اراده موصی در تعیین مالکیت منافع موصی به حایز اهمیت می باشد.

وصیت تملیکی عام: وصیت تملیکی عام یعنی وصیتی که موصی لهم آن غیر محصور است مانند وصیت برای دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، یا وصیت برای ساختن مسجد یا وصیت به جهت ساختن پل.