نهادهایی که در قانون مدنی برای حمایت از محجورین پیش بینی شده است شامل ولایت، وصایت و قیمومت است.

هرکدام از این نهادها احکام، آثار و قواعد ویژه ای دارند.

در صورتی که پدر و جد پدری فرد محجور در قید حیات باشند، بر محجوران ولایت دارند.

علاوه بر این، هر کدام از پدر و جد پدری می توانند برای بعد از فوت خود فردی را به عنوان وصی برای اداره امور محجوران تعیین کنند که به این عمل وصایت گفته می شود.
 همین حالا در «وصیت ساز» عضو شوید و وصیت نامه خود را آنلاین و رایگان تنظیم کنید. برای شروع اینجا کلیک کنید.

در صورتی هم که پدر یا جد پدری فوت نموده باشند و کسی را به سِمَت وصایت تعیین نکرده باشند، دادگاه اقدام به تعیین قیم می کند.

به همین مناسبت، در این مقاله به بررسی وصایت در قانون مدنی، تفاوت وصایت با وصیت و تفاوت وصایت با قیمومت خواهیم پرداخت.

وصایت در قانون مدنی

معنای لغوی وصایت در فرهنگ لغت تحت عنوان پند و اندرز و نصیحت آمده است.

در قانون مدنی ماده 1188 به وصایت اختصاص یافته است.

بر اساس این ماده، "هریک از پدر و جد پدری بعد از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می باشند وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگاهداری و تربیت آنها مواظبت کرده ، اموال آنها را اداره نمایند".

بنابراین، در ارتباط با محجوران، قانونگذار نهادی را پیش بینی کرده است که به حمایت از آنان بپردازد.

بنابراین، در کنار اینکه ولایت بر محجوران یعنی سرپرستی پدر و جد پدری آنان پیش بینی شده است، هر کدام از پدر و جد پدری نیز می توانند بعد از فوت دیگری برای فرزندان خود وصی تعیین نمایند.

همچنین، بر اساس ماده 1190 قانون مدنی، حتی ولی قهری یعنی پدر و جد پدری می توانند به شخصی که به عنوان وصی تعیین کرده اند نیز این اختیار را بدهند که بعد از فوت خود وصی دیگری تعیین نماید.

تفاوت وصایت با وصیت

با تقسیم وصیت به وصیت عهدی و وصیت تملیکی، وصایت همان وصیت عهدی است؛ چرا که وصیت عهدی را ناظر به وصیتی می دانند که در آن، شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور می کند که این کار می تواند مراقبت از فرزندان صغیر موصی باشد.

مطابق این نوع وصیت، شخصی که وصیت می کند را موصی می گویند و شخصی که متعهد به نگهداری از فرزند صغیر موصی است را وصی می گویند.

بنابراین، تفاوت وصایت با وصیت این است که با تقسیم وصیت به عهدی و تملیکی، وصایت را می توان به نوعی یکی از اقسام وصیت (یعنی وصیت عهدی) دانست.

تفاوت وصایت با قیمومت

یکی دیگر از نهادهایی که به موجب قانون مدنی برای حمایت از محجورین پیش ینی شده است "قیمومت" است.

در صورتی که فرد محجور (صغیر، سفیه، مجنون)، ولی قهری یعنی پدر و جد پدری نداشته باشد و شخصی هم بعنوان وصی برای اداره امور او تعیین نکرده باشند، دادگاه قیم تعیین می کند تا به امور وی بپردازد، اما قیمومت با وضایت متفاوت است.

فرق وصی و قیم این است که وصی توسط ولی قهری یا وصی منصوب از طرف آنان تعیین می شود ؛ اما قیم به حکم دادگاه مشخص می شود.

تفاوت دیگر قیم و وصی این است که اختیارات قیم توسط قانون مشخص است و اختیارات وصی را را خود موصی (وصیت کننده) تعیین کرده است و دادگاه بر کار وصی مداخله ای ندارد.

علاوه بر این، اختیارات وصی بیش از اختیارات قیم است؛ مگر آنکه موصی اختیارات او را محدود کرده باشد؛ مثلا وصی می تواند طرف قرارداد با محجور واقع شود، اما قیم نمی تواند طرف معامله با محجور باشد.

مرجع: وب سایت بنیاد وکلا [لینک]