کدام اموال متوفی مشمول مالیات بر ارث نمی شوند؟
دانستن موارد معاف از مالیات بر ارث به شما کمک می کند تا اموال و دارایی های خود را بهتر و مثبت تر مدیریت کنید
اخیرا قوانین مرتبط با مالیات بر ارث دستخوش تغییراتی شده است. در زیر اصلاحات وارده بر قوانین قدیم و در ذیل آن قوانین قدیم مالیات بر ارث را برای اطلاع و ملاحظه کاربران عزیز پرتال ثبت وصیت نامه آنلاین «وصیت ساز» قرار داده ایم.
اصلاحات قوانین قدیم مالیات بر ارث
بر اساس قانون ارث، اموال مشمول مالیات بر ارث که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح زیر مشمول مالیات می شود:
وراث ازنظر قانون مالیات های مستقیم به سه طبقه تقسیم می شوند:
اموالی که از پرداخت مالیات معاف هستند، عبارت است از:
یکی از مهم ترین مواردی که در اخیرا بخش مالیات بر ارث توسط قانون گذار مورد اصلاح قرارگرفته، موضوع امکان صدور گواهی پرداخت مالیات برای هر یک از اموال متوفی به صورت مجزاست. بدین معنی که درگذشته وراث مکلف بودند که مالیات بر ارث اموال را قبل از انتقال آن ها به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند که گاهی این امر مشکلات عدیده ای را برای وراث متوفی ایجاد می کرد. امروزه این نقیصه قانونی برطرف شده، بدین ترتیب که تنها زمانی که اموال متوفی انتقال می یابد، مالیات آن هم وصول می شود.
همچنین درصورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مطابق بندهای الف و ب مشمول مالیات نباشند، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده (17) قانون مالیات های مستقیم به عنوان مراجع ذیربط صادر کند. همچنین بدهی متوفی در صورتیکه مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تایید اداره امور مالیاتی صلاحیت دار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.
براساس تبصره (2) ماده (17) قانون مالیات ه بر ارثا، نرخ های مذکور فقط برای طبقه اول در نظر گرفته شده و چنانچه وراث شامل طبقه دوم و سوم باشند، نرخ های مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهند شد.
قوانین قدیم مالیات بر ارث:
فصل اول - ارث
ماده 1 - هر گاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت حقیقی یا فوت فرضی اموالی ارثاً به کسی برسد وراث متوفی بر طبق این قانون مشمول مالیات بر ارث می شوند.
ماده 2 - اموال مشمول مالیات بر ارث عبارتند از کلیه ماترک متوفی اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قابل وصول پس از وضع دیون محقق متوفی و واجبات مالی متوفی در حدود قواعد شرعی و هزینه هایی که در حدود عرف و عادت برای کفن و دفن متوفی و نظایر آن لازم است.
ماده 3 - مکلفین پرداخت این مالیات وارث متوفی و کسانی که متصدی امور ورثه می باشند خواهند بود و وارث از نظر قانونی مالیات بر ارث به سه طبقه تقسیم
می شوند.
ماده 4 - وراث طبقه اول عبارتند از: پدر - مادر - فرزندان - نواده و زن و شوهر. وراث طبقه دوم عبارتند از: اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها. وارث طبقه سوم عبارتند از: عمو - عمه - دایی - خاله و اولاد آنها و بالاتر.
ماده 5 - اشخاصی که خود را وراث متوفی یا متصدی امور ورثه می دانند مکلفند ظرف سه ماه از تاریخ اطلاع از فوت اظهارنامه که حاوی صورت کلیه دارایی متوفی و مطالبات و بدهی های او باشد با مدارک لازمه برای اثبات آنها به اداره دارایی صلاحیتدار تسلیم و ضمناً بهای واقعی یا نزدیک به واقع ماترک را در آن بنویسند.
ماده 6 - اداره دارایی اظهارنامه را از نظر تعیین صحت اقلام دارایی و مطالبات و بدهی ها و یا ارزش اموال مورد رسیدگی قرار داده هر گاه تمام یا قسمتی از آن را
صحیح نداند نظر خود را با ذکر دلایل منتهی تا سه ماه کتباً به مودی ابلاغ و اخطار می نماید که اگر واخواهی دارد ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ واخواهی خود را با ذکر
ادله مستقیماً یا به وسیله پست سفارشی و یا تلگراف به اداره دارایی بفرستد و در صورتی که واخواهی در ظرف مدت مقرر به پست یا تلگراف یا اداره دارایی نرسید نظر
دارایی قطعی شده و بر طبق آن مالیات قانونی وصول خواهد شد مگر آن که معلوم شود اشتباه در محاسبه شده است.
ماده 7 - چنانچه مودی به تشخیص دارایی تسلیم نشود و در ظرف مدت مقرر واخواهی بدهد و پس از تقدیم واخواهی نیز موافقتی بین مودی و دارایی حاصل نگردد واخواهی به کمیسیون تشخیص بدوی مالیات بر درآمد ارجاع خواهد شد کمیسیون پس از تحقیقات و رسیدگی رای صادر خواهد نمود. رای کمیسیون تشخیص بدوی پس از ابلاغ به طرفین قطعی و لازم الاجراء است مگر در مواردی که مابه الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد تصدیق مودی یا مطالبه دارایی است بیش از بیست درصد باشد که در این صورت طرفین می توانند در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رای کمیسیون بدوی واخواهی خود را به کمیسیون تشخیص تجدید نظر تسلیم نمایند هر گاه مراجعه به کمیسیون تشخیص تجدید نظر از طرف مودی به عمل آید مشارالیه باید قبلاً وجه مابه الاختلاف را در صندوق دارایی بسپارد یا ضامن معتبر یا تضمین بانکی یا وثیقه از عین ماترک بدهد رای کمیسیون تجدید نظر قطعی و لازم الاجراء خواهد بود مگر آن که معلوم شود اشتباه در محاسبه شده است.
ماده 8 - هر گاه ورثه و یا کسانی که متصدی امور ورثه هستند در ظرف مدت مقرر در
ماده پنج از تسلیم اظهارنامه خودداری نمایند مالیات آنها راساً از طرف دارایی بر طبق تحقیقاتی که به عمل خواهد آمد تشخیص و به مودی ابلاغ و بر طبق ماده شش رفتار می شود.
ماده 9 - مالیات نسبت به سهم الارث هر یک از ورثه گرفته می شود و نرخ آن به شرح ذیل است:
1ـ طبقه اول:
اگر سهم الارث هر یک از وراث 300000 ریال یا کمتر باشد از پرداخت مالیات معافند و در صورتی که از این مبلغ تجاوز نماید به ترتیب زیر مالیات محسوب می شود:
از 300001 ریال تا 400000 ریال نسبت به مازاد صدی سه.
از 400001 ریال تا 500000 ریال نسبت به مازاد صدی چهار.
از 500001 ریال تا 600000 ریال نسبت به مازاد صدی پنج.
از 600001 ریال تا 700000 ریال نسبت به مازاد صدی شش.
از 700001 ریال تا 1000000 ریال نسبت به مازاد صدی هفت.
از 1000001 ریال تا 2000000 ریال نسبت به مازاد صدی هشت.
از 2000001 ریال تا 3000000 ریال نسبت به مازاد صدی نه.
از 3000001 ریال تا 5000000 ریال نسبت به مازاد صدی ده.
از 5000001 ریال تا 1000000 ریال نسبت به مازاد صدی پانزده.
از 10000001 ریال به بالا نسبت به مازاد صدی بیست و پنج.
2 - طبقه دوم:
اگر سهم الارث هر یک از وراث طبقه دوم 50000 ریال یا کمتر باشد از پرداخت مالیات معافند و در صورتی که از این مبلغ تجاوز نماید تا سیصد هزار ریال نسبت به مازاد
پنجاه هزار ریال صدی سه از 300001 ریال به بالا نسبت به مازاد دو برابر نرخهای اول محسوب می گردد.
3 - طبقه سوم:
نرخ مالیات سهم الارث طبقه سوم تا 300000 ریال بدون حداقل بخشودگی صدی چهار و نسبت به مازاد از 300001 ریال سه برابر نرخهای طبقه اول محسوب خواهد شد.
ماده 10 - اداره دارایی صلاحیتدار برای وصول مالیات بر ارث دارایی هایی هستند که اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه آنها واقع شده باشد و اگر متوفی در ایران مقیم
نباشد اداره دارایی صلاحیتدار دارایی است که قسمت اعظم دارایی غیر منقول متوفی در حوزه آن واقع شده و اگر متوفی در ایران مقیم نبوده و اموال غیر منقول در ایران نداشته باشد مالیات آنها در دارایی اقامتگاه قانونی وراث و در صورتی که وراث در نقاط مختلف اقامت داشته باشند در تهران وصول خواهد شد.
ماده 11 - هر کس در ایران اقامتگاه قانونی دارد و از طریق ارث مالی به او برسد اعم از آن که آن مال در داخله یا خارجه باشد و هر کس از ماترکی که در ایران است
ارث ببرد اعم از آن که ساکن ایران یا ساکن خارجه باشد مطابق این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
ماده 12 - مامورین دولتی و شهرداری که امور مربوط به اموات را عهده دار هستند موظفند در ظرف یک هفته پس از اطلاع از فوت هویت کامل متوفی را به دارایی محل وقوع فوت اطلاع دهند.
ماده 13 - ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقولی را از اسم مورث به اسم وارث ثبت می نمایند و همچنین کلیه دفاتر اسناد رسمی در موقعی که می خواهند تقسیم نامه راجع به ماترک را ثبت کنند بایستی گواهینامه دارایی صلاحیتدار را راجع به این که وارث اظهارنامه مالیاتی داده است و در اظهارنامه مال مورد تقاضای ثبت را ذکر کرده مطالبه بنمایند و قبل از ارایه این گواهی مجاز به ثبت نیستند.
ماده 14 - کلیه بانکها و موسسات و اشخاص دیگر که مالی از متوفی نزد خود دارند در صورتی می توانند مال مزبور را به وارث بدهند و همچنین کلیه شرکتها و موسسات موقع ثبت اوراق بهادار با اسم از هر قبیل که باشد از اسم مورث به اسم وارث در صورتی مجاز به این امر هستند که گواهی نامه اداره دارایی راجع به این که وارث اظهارنامه داده و اظهارنامه مال مورد بحث را ذکر کرده ارایه شود و در صورت تخلف علاوه بر جرایم مقرر متضامناً مسیول مالیات متعلقه می باشند.
ماده 15 - کلیه دادگاههای دادگستری که قانوناً به تقاضای انحصار و وراثت رسیدگی می نمایند در صورتی مبادرت به تسلیم گواهینامه انحصار وراثت خواهند نمود که
گواهینامه مذکور در ماده 13 از طرف وراث یا یکی از آنها به دادگاه تقدیم شده باشد و پس از صدور حکم انحصار وراثت باید ظرف پانزده روز رونوشت گواهی شده آن از طرف دفتر دادگاه به اداره دارایی محل فرستاده شود.
ماده 16 - از تاریخ تصویب این قانون هر گاه شخصی اموال غیر منقول خود را به وارث طبقه اول منتقل نماید در حکم انتقال از طریق ارث محسوب و مشمول مالیات بر ارث خواهد بود و در معاملات مع الواسطه در صورتی از مالیات معاف خواهد بود که فاصله معامله اولی تا انتقال به ورثه بیش از سه سال گذشته باشد.
فصل دوم - نقل و انتقالات بلاعوض
ماده 17 - اگر مالی اعم از منقول یا غیر منقول بلاعوض به شخصی داده شود در صورتی که جزء یکی از طبقات سه گانه باشد طبق ماده 9 والا بر طبق نرخ مالیات بر ارث طبقه سوم وراث بدون رعایت حداقل بخشودگی مالیات تعلق می گیرد دهنده و گیرنده متضامناً مسیول پرداخت مالیات متعلقه می باشند. جهیزیه و اموالی که برای امور خیریه و یا عام المنفعه از قبیل آسایشگاه مسلولین و تیمارستان و بیمارستان و کودکستان و پرورشگاه یتیمان و مدارس و مساجد و تکایا و آب انبارهای عمومی و امثال آنها داده می شود از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
ماده 18 - هر مالی که مورد وقف یا نذر یا حبس یا وصیت واقع شود به استثناء مواردی که برای امور عام المنفعه نامبرده در ماده قبل باشد مشمول مالیات بوده و نرخ آن بدون حداقل بخشودگی و مطابق نرخ مالیات طبقه دوم منظور در ماده 9 این قانون محسوب خواهد شد.
ماده 19 - در مورد صلح طرفین معامله متضامناً در مورد وقف واقف یا متولی و در مورد وصیت وصی و در مورد حبس و نذر حبس و نذرکننده مسیول پرداخت مالیات هستند. در مورد صلح و وقف و حبس و نذر در ظرف دو ماه از تاریخ وقوع و در مورد وصیت در ظرف دو ماه پس از اطلاع از فوت موصی مکلفین باید اظهارنامه که حاوی کلیه اطلاعات لازمه برای وصول مالیات باشد به اداره دارایی تسلیم نمایند. اگر در ظرف مدت مقرر اظهارنامه داده نشود مالیات راساً از طرف دارایی بر طبق تحقیقاتی که به عمل خواهد آمد تعیین و به مودی ابلاغ می شود اگر مودی در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ به تشخیص دارایی واخواهی نداده مالیات مشخصه قطعی و وصول خواهد شد در صورت دادن واخواهی بر طبق ماده هفت عمل می شود مگر آن که اشتباه در محاسبه شده باشد.
ماده 20 - مقررات مواد 6 - 7 - 12 و 13 در مورد مکلفین ماده 19 نیز قابل اجرا است.
ماده 21 - شاهنشاه و ملکه و اعقاب بلافصل شاهنشاه از پرداخت مالیاتهای نامبرده در این قانون معافند.
فصل سوم - مقررات عمومی
ماده 22 - مالیات باید در مورد ارث لااقل در ظرف شش ماه پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه و در مورد فصل دوم این قانون در موقع تسلیم اظهارنامه پرداخت شود مگر در مواردی که مودی عذر موجه از قبیل نرسیدن سهم الارث داشته باشد و با اقامه ادله کافی و ارایه اسناد عذر خود را ثابت نماید در این صورت وزارت دارایی می تواند مدت مالیات را تمدید کند.
ماده 23 - متخلفین از مقررات این قانون ملزم به پرداخت جرایمی خواهند بود که حداکثر از یک برابر مبلغ مالیات بیشتر نخواهد بود.
ماده 24 - هر گاه اشخاصی که بر طبق این قانون مکلف به دادن اظهارنامه و مالیات هستند صغیر یا محجور باشند ولی یا قیم آنها و اگر شخص حقوقی باشد مدیر یا مدیران موسسه موظف به دادن اظهارنامه و مالیات می باشند.
ماده 25 - در مواردی که مشمولین این قانون در تادیه مالیات خود و یا مالیاتی که مسیولیت پرداخت آن طبق این قانون به عهده آنها است تاخیر نمایند نسبت به هر ماه تاخیر ملزم به پرداخت زیان دیرکرد معادل یک درصد مالیات متعلق خواهند بود.
ماده 26 - کارمندان و خدمتگزاران وزارت دارایی و اعضای کمیسیون های تشخیص و همچنین سایر اشخاصی که مامور اجرای این قانون هستند مکلفند اطلاعاتی را که از دارایی اشخاص در نتیجه ماموریت تحصیل کرده اند به کلی محرمانه نگاهدارند مگر در مواردی که وظیفه شغلی آنها دادن اطلاعات نامبرده را ایجاب نماید. متخلفین مطابق ماده 220 قانون کیفر عمومی مجازات خواهند شد.
ماده 27 - کسانی که طبق قانون سابق در تسلیم اظهارنامه به عللی تاخیر نموده اند و به عنوان مطالبه جریمه و خسارت تاخیر تادیه مورد تعقیب قرار گرفته اند در صورتی که در کمیسیونهای بدوی یا تجدید نظر توافق نموده و یا به پیش آگهی تسلیم شده و در ظرف سه ماه ترتیب پرداخت دیون مالیاتی خود را با موافقت وزارت دارایی بدهند از جریمه و خسارت دیرکرد معاف خواهند بود.
ماده 28 - وصول مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض و صلح بر اساس آیین نامه اجرایی مالیاتها خواهد بود.
ماده 29 - آیین نامه اجرا مقررات این قانون و میزان جرایم آن از طرف وزارت دارایی تهیه و پس از تصویب کمیسیون قوانین دارایی مجلسین به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده 30 - مقررات و قوانینی که مخالف این قانون باشد از تاریخ تصویب این قانون لغو می شود.
این قانون که مشتمل بر سی ماده و سیزده تبصره است در جلسه پنجشنبه بیست و سوم اسفند ماه یک هزار و سیصد و سی و پنج به تصویب مجلس شورای ملی رسید. رییس مجلس شورای ملی - رضا حکمت